YAZI TEPE (DOLAY) KÖYÜ – BANAZ (1)

ARAŞTIRMACI YAZAR ABDURRAHMAN KARADAĞ

Boyu = AVŞAR (Cepni) Banaz ilçesine 25 km güney doğusunda ve Afyonkarahisar, Hocalar ilçesi sınırına 4 km'dir. Doğusu'nda: Hocalar ilçesine bağlı Ahurhisar (Yeşil hisar) Kuzeyi'nde : Düz kışla köyü Batısı'nda: Eski Afyon I sınırı (Buradaki mezarlık sınır mezarlığıdır) Köy yolunun, Düz kışlaya ayrıldığı yerde. Eski İmrez (Yeni Ayvacık) köyü . Güneybatısında : Çöğürlü köyü sınırları ile çevrilidir. Yönlere göre mevkileri : Kuru dere mevki: Köyün batı cephesidir. Dolay: Köyün doğusunda. Arpalık Köyün güneyinde. Rumbey idaresi : Kuzeyinde. Köyün konduğu olan ve çevreleri tarihi bakımından oldukça eski yerleşim yerlerini olduğu ve ören yerlerinin günümüze kadar geldiği yapılan gözlemler sonucu anlaşılmaktadır. Köy Akmanya'ya yakındır. Konumu itibari ile batıdan gelen, sandıklı istikametine açılan boğaz'ın geçiş yeridir. (Dar boğaz) Ahat köyü tarafından gelen yolun, Düz kışlaya ayrıldığı yerin güney yakasında, adı sınır mezarı olan mıntıka 3 Km.’dir. Cumhuriyet'ten önceki zamanlarda; Osmanlı dönemi, Germiyan Beyliği, Saipata Beyliği zamanlarında buralarda yol güvenliğini sağlamak için görevlendirilmiş birimlerden ölenler ile hastalık, Eşkiyalarca öldürülen, yaylalardan gelip, geçerken hayatını kaybedenlerin defnedildiği mezar alanı olduğu ihtimali büyüktür. Kuzeyindeki Rum Bey deresi; Buralarda Rumların Ahırları bulunduğu hayvancılıkla uğraştıkları köyün içinden geçen yolun olduğu yerlerde bulunan Rumlara ait evler yıkılarak yol olarak tapuları çıkarılmıştır. Osmanlının son dönemlerindeki tapular arşivlerde mevcuttur. Yerli değillerdir. Yine köyün aşağı mahallesinden gelin kayasının bulunduğu boğazdan tarihi bir yol kalıntısı gözlemlenmiştir. Banaz Ahat köyü, Susuz köyü ve oradan da eski Uluyol'a (İpek yolu) ulaşan yol, bu çevrede Frigya, Lidya, Doğu Romalıların (Bizans) yaşadığını batıdan doğudan gelen kervanların dar boğaz denilen yerden (geçitten) geçmeleri bu çevrenin önemini doğrular niteliktedir. Tarihi kalıntıların çok bulunması Höyük denilen tümsek mezarların olması buraların eski Tarihlerde ki önemini doğrular niteliktedir. Tarihi kalıntıların çok bulunması Höyük denilen tümsek mezarların olması buraların eski tarihlerdeki önemini göstermektedir. Gara yokuş tepesinden sandıklı ovasına açılmaktadır. Burası geçiş kapısı olduğundan en eski zamanlardan beri bu çevrenin emniyet kervanların yağmalanmadan geçebilmesi, konar göçer oymakların, cemaatlerin konaklama ihtiyaçlarının karşılandığı (açık alan) yere "Dolay" denildiğini, Ahar hisardaki Derbentçi köyünün yakınındaki emniyetli yer anlamında olsa gerekir. Ahur Hisar'da; Semerci, Nalbantcı, Berber, Saraç, Demirci gibi sanatkârların bulunduğu bir Derbentci köyü olmasından dolayı ticaret kervanları ile hayvancılık yapan göçmenlerin emniyetli konaklama yerlerinden birisi olduğu bilinmektedir. Dip Notlar: Not: Cavir evleri = Yerli cavırı dediğimiz Rumlar bu çevrelerden arazi alıp, ev yapmışlar, ahır yapmışlar, hayvancılık yapmışlardır. Dolay köy, Ahur Hisar, Balcı damı, Kara köse, çiftlik köylerinin olduğu çevrelerde Rumların evleri, ahırları, arazileri vardı. Dolay köyün kuzey kenarından geçen yolun olduğu yerlerde Rumların evleri vardı.  (Devamı Yarın)