Manşet

Tavernier'nin Seyahatnamesinde Uşak ve Anadolu’nun 17. Yüzyıl Portresi

Uşak Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Kent Belleği Projesi Sorumlusu Ömer Aşcı, Fransız seyyah Jean-Baptiste Tavernier’nin 17. yüzyılda yaptığı gözlemleri gün yüzüne çıkardı.

Uşak Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Kent Belleği Projesi Sorumlusu Ömer Aşcı, Tavernier’nin Osmanlı topraklarındaki izlenimlerinin dönemin sosyal, ekonomik ve siyasi yapısını anlamak adına önemli ipuçları sunduğunu ifade etti. 1605 yılında Paris’te doğan Tavernier, Osmanlı topraklarından geçerek yaptığı seyahatlerinde, Anadolu’nun iç bölgelerindeki bozulma ve kıyı kentlerinin yükselişi arasındaki çarpıcı farklara dikkat çekiyor. 17. yüzyılın ortalarında yaptığı seyahatlerde Uşak’tan da geçen Tavernier, İzmir’e kadar olan güzergâhta büyük bir çöküş gözlemlediğini aktarıyor. Seyahatnamesinde, “Tokat’tan İzmir’e kadar adından söz etmeye değer bir tek kent bile yok. Meydanlar yıkılmış, kentler ıssız, kırsal kesimler çevreden kopuk” ifadelerini kullanan Tavernier, kırsal bölgelerdeki halkın tarım ve ticaretten tamamen uzaklaştığını vurguluyor.

Tavernier, Anadolu’da kervanların kentlerden uzak durduğunu, bunun sebebinin ise yüksek vergiler ve eşkıya tehdidi olduğunu belirtiyor. Uşak ve çevresindeki bu durumun, Osmanlı’nın taşra yönetiminde yaşadığı sorunların bir yansıması olduğu ifade ediliyor. Aşcı, o dönemde Osmanlı Hazine’sinin ekonomik sıkıntılar nedeniyle valilik makamlarını parayla sattığını, bu durumun valiler arasında çatışmalara ve halkın mağduriyetine neden olduğunu da ekledi. Tavernier’nin seyahatnamesinde İzmir, Anadolu’nun diğer kentlerinden ayrışan tek yer olarak öne çıkıyor. “Zengin ve güçlü bir kent olarak sadece İzmir’i gördüm” diyen Tavernier, bu kentin gelişiminde Avrupalı tüccarların etkili olduğunu ifade ediyor. Bu tür tarihi kayıtların incelenmesinin, kentin geçmişini daha iyi anlamak adına büyük bir fırsat sunduğunu belirten Ömer Aşcı, “Tavernier’nin aktarımları, yalnızca Uşak değil, tüm Anadolu’nun 17. yüzyıldaki çalkantılı dönemine ışık tutuyor” dedi.