Uşak Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Kent Belleği Projesi Sorumlusu Ömer Aşcı, Mustafa Kemal Atatürk’ün eşi Latife Hanım’ın yer aldığı bir fotoğraf karesi üzerinden gelişen tarihi olaylara ilişkin önemli açıklamalarda bulundu. Aşcı, Fransız L’illustration dergisinin 10 Mart 1923 tarihli nüshasında yayımlanan bir fotoğrafın, büyük yankı uyandırdığını ve dönemin istihbarat servislerini harekete geçirdiğini belirtti.
Mustafa Kemal, 29 Ocak 1923’te Latife Uşaklıgil ile evlendikten sonra bazı Anadolu şehirlerini ziyaret etmiş, 20 Şubat 1923’te ise Ankara’ya dönmüştü. Bu geziler sırasında Latife Hanım, halkın karşısına yüzü açık bir şekilde çıkmış ve erkeklerle aynı masada oturmuştu. O dönemde yürürlükte olan yasalar, Türk kadınlarının peçesiz dolaşmasını yasaklıyor ve buna uymayanlara polis müdahalesini zorunlu kılıyordu. Latife Hanım’ın Çankaya Köşkü’nde çekilmiş ve yabancı basına verilen bir fotoğrafı, Fransız L’illustration dergisinde yayımlandı. Fotoğrafta Mustafa Kemal Paşa, Binbaşı Mahmut (Soydan) Bey, Rauf (Orbay) Bey, Recep (Peker) Bey ve Latife Hanım yer alıyordu. Bu fotoğrafın yayımlanmasının ardından Türk Milli Emniyet Teşkilatı (dönemin istihbarat servisi), bir beyannamenin İstanbul’da dağıtıldığını tespit etti. Soruşturma sonucunda, bildirilerin Atina’da basıldığı ve İngiliz Gizli Servisi’ne (MI-5) bağlı Rum ve Ermeni kökenli memurlar aracılığıyla İstanbul’a getirildiği belirlendi.
"Anadolu Osmanlı İhtilal Komitesi Umum Merkezi" imzasıyla yayımlanan bildiride, Mustafa Kemal Paşa'ya ve annesi Zübeyde Hanım’a ağır hakaretler yöneltiliyordu. Bildiride şu ifadeler yer aldı:
"Ey Müslüman Kardeş! Ey Bedbaht millet... Sen kanınla, canınla çalışarak verdiğin kurbanlarla Anadolu’nu kurtardın. Fakat padişahımızın makamını bin hile ve desise ile gasp eden ve hilafet-i uzmaya kafircesine tekme atan, soyu sopu belirsiz Selanik mahudu zurafası Zübeyde’nin oğlu Kör Mustafa’yı gör…"
Bildiriyi organize eden grubun başında Kuşçubaşı Eşref’in olduğu belirtilirken, bu girişimin Ankara Hükümeti’ne karşı bir propaganda amacı taşıdığı anlaşıldı.
Mustafa Kemal Paşa, kadınların toplumdaki yerini güçlendirme amacıyla birçok açıklamada bulunmuştu. 29 Ocak 1923’te Bursa Öğretmenler Birliği’nde yaptığı konuşmada şu sözleri sarf etmişti:
"Bizim kadınlarımız kendilerini dinin emrettiğinden daha fazla saklıyor ve örtüyorlar. Gelenekler çok fazla ileri götürülüyor. Kadınlar kendilerini ne denli toplumdan saklarlarsa, tüm toplum o denli acı çeker."
Ayrıca, Paris Journal gazetesine verdiği bir demeçte, Lozan’da tartışılan kapitülasyonların Türk milletinin onuruna bir hakaret olduğunu ve bu şartların tekrar dayatılması halinde savaşmaktan çekinmeyeceğini dile getirmişti. İngiliz Gizli Servisi’nin (MI-5) bu tür bildirilerle kamuoyunu kışkırtma girişiminde bulunduğu belirtilirken, Mustafa Kemal’e yönelik çeşitli suikast girişimlerinde de rol oynadığı iddia edildi.
Ömer Aşcı, bu olayın, Mustafa Kemal Atatürk’ün reformlarının ne kadar büyük tepkilerle karşılaştığını ve özellikle kadın hakları konusunda attığı adımların bazı kesimleri rahatsız ettiğini gözler önüne serdiğini vurguladı.
