Türk Eğitim Derneği’nin düşünce kuruluşu TEDMEM, Türkiye’de zorunlu eğitim süresinin kısaltılmasına yönelik tartışmalar sürerken yayımladığı “Ortaöğretimi Yeniden Düşünmek” raporuyla dikkat çekti. Raporda, “Tartışılması gereken, okulda geçirilen yılların çocukların yaşamında ne kadar fark yarattığıdır” vurgusu öne çıktı. TEDMEM’e göre Türkiye artık “eğitime erişim” aşamasını tamamladı; bundan sonra odaklanılması gereken konu “eğitimin niteliği” olmalı.
Erişimde Tarihi Başarı
Rapora göre Türkiye, 1997’de %38 olan ortaöğretimde net okullaşma oranını bugün %90 seviyesine taşıyarak önemli bir başarı elde etti. İlk kez kız çocuklarının okullaşma oranı erkekleri geçti. TEDMEM, bu kazanımın “geri dönülmemesi gereken bir eşik” olduğunu vurguladı. Raporda, lise sisteminin gençleri hayata değil, sınavlara hazırladığı eleştirisi dikkat çekti. Okul dışında kalan çocuk sayısının bir yılda %59 artarak 452 bini geçtiği, açık liseye yönelişin son üç yılda %40 arttığı belirtildi. Öğrencilerin %56’sı okulun “hayata hazırlamadığını”, %35’i ise “zaman kaybı” olduğunu düşünüyor. TEDMEM’e göre bu tablo, ortaöğretimin artık gençler için işlevini sorgulatır hale geldiğini gösteriyor.
“Ortaöğretim Gençleri Sınavlara Değil, Yaşama Hazırlamalı”
Dünya genelindeki örneklerle yapılan karşılaştırmalarda, eğitim süresini kısaltma değil uzatma eğiliminin güçlendiği vurgulandı. Fransa, Almanya ve Finlandiya gibi ülkeler, zorunlu eğitimi 18 yaşa çıkararak genç işsizliğini azaltmayı başardı. TEDMEM, Türkiye’nin de benzer bir vizyonla nitelikli, kapsayıcı ve yaşam odaklı bir eğitim modeli benimsemesi gerektiğini belirtti.
11. Sınıfta Diploma, 12. Sınıfta Uzmanlaşma Modeli
Raporda, eğitim sistemine yenilikçi bir öneri sunuldu:
11. sınıf sonunda standart lise diploması verilmesi, 12. sınıfın uzmanlaşma yılı olarak yeniden tasarlanması. Bu modelle sınav baskısının azalacağı, okulların yeniden kıymet kazanacağı ve öğrencilerin farklı kariyer yollarına yönlendirilebileceği ifade edildi.
“Eğitimde Süre Değil, Anlam Tartışılmalı”
TEDMEM raporu şu çağrıyla son buldu:
“Her çocuk sosyoekonomik durumu ne olursa olsun nitelikli bir öğrenme hakkına sahiptir. Eğitimin süresi bu hakkın aracıdır; ancak nitelik sağlanmadıkça, süre tartışması anlamını yitirir.”
