Türkiye, zeytinyağı sektöründe zorluklarla dolu bir sezonu geride bıraktı. 2024/25 sezonunda 50 bin 713 ton zeytinyağı ihraç eden Türkiye, geçen sezona göre yüzde 28’lik düşüş yaşadı. İhracat geliri de yüzde 50 azalarak 505 milyon dolardan 252 milyon dolara geriledi. Zeytincilik sektörü, 2024/25 sezonunda sofralık zeytinde 255 milyon dolarlık gelirle rekor kırarken, zeytinyağında 252 milyon dolarlık performansla dört sezon sonra ilk kez geriye düştü.
Üretici Olmayan Ülkeler Sektörü Taşıdı
Türk zeytinyağı ihracatında üretici olmayan ülkelere yapılan satışlar, sezonun en güçlü ayağını oluşturdu. Bu ülkelere yapılan ihracat 2023/24 sezonunda 46 bin 670 ton iken, 2024/25 sezonunda yalnızca yüzde 3 düşüşle 45 bin 501 ton seviyesinde gerçekleşti. Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği’nin Avustralya, Kanada ve ABD’ye düzenlediği ticaret heyetleri sonucunda, bu ülkelere yapılan zeytinyağı ihracatı yüzde 17 artarak 25 bin 202 tona ulaştı. Birlik verilerine göre, Türkiye’nin toplam zeytinyağı ihracatı 128 ülke ve gümrüklü bölgeye yayıldı.
ABD Zeytinyağı İhracatında Lider
2024/25 sezonunda ABD 20 bin 938 tonluk ihracatla toplam satışların yüzde 46’sını oluşturdu.
ABD’ye yapılan ihracatın döviz getirisi 94 milyon 327 bin dolar olarak gerçekleşti. İhracatta ikinci sırada 22 milyon 511 bin dolarlık hacimle Japonya, üçüncü sırada ise 14 milyon 257 bin dolarla Kanada yer aldı. Suudi Arabistan’a yapılan ihracat ise 10,8 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti.
Sofralık Zeytin Rekor Kırdı, Zeytinyağı Geriledi
Zeytincilik sektörü, 2024/25 sezonunda toplamda 559,6 milyon dolar döviz girdisi sağladı. Bu rakam, 2023/24 sezonundaki 763,5 milyon dolarlık gelirle karşılaştırıldığında yüzde 27’lik bir düşüşe denk geldi. Ancak sofralık zeytin ihracatı 255 milyon dolar ile tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı.
Uygun: “Yanlış Kararlar Yaramızı Derinleştirdi”
Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Başkanı Emre Uygun, sektördeki düşüşün nedenlerini şöyle değerlendirdi:
“Türkiye zeytinyağı sektöründe dünyadaki gelişmeleri doğru okuyamadı. 2021’de başlayan dökme ve varilli ihracat kısıtlamaları, 2022-2024 yıllarında devam eden fon ve yasak kararları, dünya fiyatlarındaki gerilemeyle birleşince sektör ciddi kayıplar yaşadı. Bu süreçte Türkiye yüz milyonlarca dolar gelirden oldu ve prestij kaybetti.”
Prina İhracatında Artış
Zeytinyağında yaşanan gerilemeye karşın prina yağı ihracatı yüzde 9 artarak 52,3 milyon dolara çıktı.
Ege İhracatçı Birlikleri, bu kalem sayesinde toplam ihracat gelirindeki düşüşü kısmen telafi etti. Başkan Uygun, Uzak Ülkeler Stratejisi kapsamında sektörün odak noktasını değiştirdiklerini belirterek,
“Zeytinyağı ihracatında kan kaybını minimize etmek için, tüketici ülkeler olan Avustralya, Kanada ve ABD’ye yoğunlaştık. Bu pazarlardaki artış, sektörümüz için moral kaynağı oldu” dedi.
Zeytinyağı sektörü, küresel fiyat düşüşleri, iç piyasadaki kısıtlamalar ve iklim kaynaklı üretim sorunlarına rağmen, üretici olmayan pazarlardaki güçlü bağlantılar sayesinde ayakta kalmayı başardı.
Yeni sezonda sektörün odağında, yüksek katma değerli ambalajlı ürünler ve markalaşma odaklı ihracat stratejileri yer alacak. (EİB)
