Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve Global Antibiyotik Araştırma ve Geliştirme Ortaklığı (GARDP), düşük ve orta gelirli ülkelerde antibiyotik kıtlıklarını ele alan kapsamlı bir rapor yayımladı. Raporda, antibiyotik kıtlıklarının sağlık sistemleri üzerindeki etkileri ve bu durumun antimikrobiyal direnç (AMR) ile mücadelede yarattığı zorluklar inceleniyor. Antibiyotik kıtlıkları, özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde tedavi süreçlerini kesintiye uğratıyor ve uzun vadede AMR'nin yayılmasını hızlandırıyor. Raporda, küresel tedarik zincirlerindeki kırılganlık, düşük kârlılık nedeniyle üreticilerin piyasadan çekilmesi ve ülkelerdeki talep planlama eksikliğinin kıtlıkların başlıca nedenleri olduğu vurgulanıyor. DSÖ’nün tanımına göre, ilaç kıtlıkları, sağlık sistemleri tarafından gerekli görülen ilaçların, halk sağlığı ve hasta ihtiyaçlarını karşılayamayacak düzeyde yetersiz olması durumunda ortaya çıkıyor. Bu durum, sağlık kuruluşlarının doğru zamanda doğru antibiyotiği sağlama kapasitesini ciddi şekilde sınırlıyor.
Raporda Önerilen Çözümler
Raporda, antibiyotik kıtlıklarıyla mücadelede dört temel çözüm yolu sunuluyor:
Düzenleyici İşlevlerin Güçlendirilmesi: Ulusal düzenleyici otoritelerin (NRA) temel kapasitelerinin artırılması, ilaçların hızlı bir şekilde onaylanmasını ve kalite güvencesinin sağlanmasını hedefliyor.
Kaynak Çeşitlendirme: Yerel üretimin teşvik edilmesi, tedarik zincirlerinin çeşitlendirilmesi ve alternatif üretim modellerinin değerlendirilmesi öneriliyor.
Erken Uyarı Sistemleri: Talep ve arz izleme mekanizmalarının geliştirilmesiyle kıtlıkların önceden tahmin edilmesi ve buna yönelik önlemler alınması planlanıyor.
Uluslararası İş Birliği: Bölgesel iş birliklerinin artırılması ve ortak tedarik modellerinin geliştirilmesi, krizlere karşı dayanıklılığı artırabilir.
Sağlık Sistemi İçin Bir Uyarı ve Fırsat
DSÖ’nün raporu, antibiyotik kıtlıklarıyla mücadelenin, sadece ilaç tedariğini güvence altına almakla kalmayıp, aynı zamanda küresel sağlık sistemlerini güçlendirecek bir fırsat sunduğunu vurguluyor. Raporda yer alan çözümler hem mevcut krizlere yanıt vermek hem de gelecekte benzer sorunları önlemek için uygulanabilir adımlar içeriyor.
Türkiye ve Dünya İçin Dersler
Raporda belirtilen örnek uygulamalardan bazıları, Türkiye gibi ülkelerdeki sağlık otoritelerine de ilham kaynağı olabilir. Yerel üretim kapasitesinin artırılması, ilaç kıtlıklarına karşı alınacak önlemlerin başında geliyor. Ayrıca, düzenleyici süreçlerin hızlandırılması ve talep tahminlerinin daha doğru yapılması, uzun vadede sağlık sistemlerini daha dayanıklı hale getirebilir.
Bu rapor, antibiyotik kıtlıklarının küresel bir sağlık sorunu olduğunun altını çizerken, çözüm yollarının geniş kapsamlı bir iş birliği gerektirdiğini ortaya koyuyor. Sağlık otoriteleri, ilaç üreticileri ve uluslararası kuruluşlar arasındaki diyalog ve koordinasyon, bu krizin aşılmasında kilit rol oynayacak.