Gündelik yaşamda fark edilmeyen bazı ses hataları, zamanla bireylerin hem sosyal hem de akademik hayatını etkileyen ciddi bir engel haline gelebiliyor. Uzmanlar bu durumu Konuşma Sesi Bozukluğu (KSB) olarak tanımlıyor. Dil ve Konuşma Terapisti Emrah Adil Can Gündoğdu, bu bozukluğun sadece çocukları değil, yetişkinleri de etkileyebileceğini vurguluyor.
“Konuşma bozukluğu” değil, “konuşma sesi bozukluğu”
Halk arasında genellikle “konuşma bozukluğu” olarak bilinen bu durum, uzmanlara göre daha spesifik bir tanımlamayı hak ediyor. Konuşma Sesi Bozukluğu, bireyin kendi anadilindeki sesleri doğru üretme, kullanma veya ayırt etmede yaşadığı güçlüklerin genel adıdır. Gündoğdu’ya göre bu bozukluklar yalnızca konuşmayı değil, çocuklarda okuma-yazma gelişimini, yetişkinlerde ise iletişim becerilerini ve özgüveni doğrudan etkiliyor.
Konuşma Sesi Bozukluklarının Nedenleri Nelerdir?
Konuşma sesi bozukluklarının kaynağı tek bir faktöre indirgenemez. Çoğu zaman birden fazla etkenin aynı anda devreye girmesiyle ortaya çıkar. İşte başlıca nedenler:
1. Anatomik Bozukluklar
Damak, diş, dil veya çene yapısındaki doğuştan gelen farklılıklar konuşma seslerini üretmede engel oluşturabilir. Örneğin; dudak damak yarıkları, diş dizilim bozuklukları ya da dilin normalden büyük veya küçük olması gibi durumlar bu kategoridedir.
İlgili Uzmanlar: Plastik cerrah, ortodontist, KBB uzmanı, dil ve konuşma terapisti
2. Fizyolojik Etkenler
Kas yapısı sağlam olsa bile, kasları yöneten sinirlerdeki sorunlar konuşmayı etkileyebilir. Dizartri veya hipotoni gibi durumlarda ses çıkarmak zorlaşır.
İlgili Uzmanlar: Nörolog, fizyoterapist, dil ve konuşma terapisti
3. Çocukluk Çağı Konuşma Apraksisi (ÇÇKA)
Beynin konuşma planlamasında yaşanan aksaklıklar, çocukların bazı sesleri üretmesini engeller. Bu durumun, sıradan bir artikülasyon bozukluğuyla karıştırılması mümkündür.
Dikkat: Her 1000 çocuktan 1-2’sinde görülür ve genellikle erkek çocuklarda daha yaygındır.
İlgili Uzmanlar: Çocuk nöroloğu, dil ve konuşma terapisti
4. Fonolojik Bozukluklar
Çocuk sesleri doğru duysa da, zihinsel olarak ayırt etmekte ve doğru şekilde kullanmakta zorlanabilir. Örneğin “kes” yerine “tet” demek gibi.
İlgili Uzmanlar: Dil ve konuşma terapisti
5. Psikolojik veya Çevresel Etkenler
Kaygı, stres ya da çevredeki olumsuz öğrenmeler konuşma alışkanlıklarını etkileyebilir.
İlgili Uzmanlar: Psikiyatrist, klinik psikolog, dil ve konuşma terapisti
6. İkincil ya da Karma Etkenler
Down sendromu, serebral palsi gibi gelişimsel durumlarda konuşma bozuklukları eşlikçi olabilir. Bu vakalarda konuşma sesi sorunu başka bir problemin parçasıdır.
İlgili Uzmanlar: Multidisipliner sağlık ekipleri (çocuk nöroloğu, odyolog, terapist, özel eğitimci vb.)
Erken Müdahale Şart
Gündoğdu, “Konuşma sesi bozukluklarının büyük bölümü erken tanı ve doğru terapiyle tamamen çözülebilir. Ailelerin şüpheli durumları ertelememesi çok önemli” diyor.
Eğer çocuğunuzun yaşıtlarına göre daha az konuştuğunu, bazı sesleri yanlış söylediğini veya anlaşılmasının güçleştiğini düşünüyorsanız bir dil ve konuşma terapistine başvurmanız önerilir.
