Yas, yalnızca bir kişinin değil, o kişinin hayatımızdaki yerinin, birlikte kurduğumuz anıların ve paylaştığımız geleceğin de kaybıdır. Bu nedenle yas süreci, yalnızca bir duygunun değil, karmaşık bir içsel dönüşümün adıdır. Uzm. Psikolog Derin Kubilay, kayıp yaşayan bireylerin geçebileceği 5 temel evreyi ve bu süreçte psikoterapinin nasıl yol gösterici olabileceğini anlattı.
1. İnkâr (Gerçeği Reddetme)
Kayıp haberi alındığında çoğu kişi, gerçekliği reddederek kendini korumaya çalışır. Bu bir savunma mekanizmasıdır. Kişi “Bu olamaz”, “Yanlış anladım”, “O hala beni arayabilir” gibi düşüncelerle yaşanan durumu kabullenmekten uzaklaşır.
2. Öfke
İnkar evresi geçtikten sonra gelen öfke, bastırılan duyguların bir dışavurumudur. Kimi zaman kendine, kimi zaman sağlık çalışanlarına ya da inandığı manevi değerlere yönelir. “Neden ben?”, “Neden o?” soruları bu evrenin içindedir.
3. Pazarlık
Kayıp sonrası çaresiz hisseden kişi, geçmişe dönüp "Eğer şöyle olsaydı, belki bu yaşanmazdı" düşüncelerine kapılır. Bu evre, bireyin kendini suçlaması ve geçmişteki olayları değiştirme arzusuyla şekillenir.
4. Depresyon
Yasın en ağır duygusal yükü depresyon evresinde hissedilir. Kişi yalnızlaşır, içe döner, hayatın anlamsızlaştığını düşünebilir. “Onsuz nasıl yaşayacağım?”, “Her şeyin tadı kaçtı” gibi düşünceler bu dönemin tipik ifadeleridir.
5. Kabul
Bu evre, yaşanan kaybın artık reddedilmediği ve kişinin hayata yeniden tutunmaya başladığı dönemdir. Acı tamamen geçmese de kişi yaşamını yeniden inşa etmenin yollarını arar. Kabul evresi, psikoterapi desteğiyle çok daha sağlıklı şekilde desteklenebilir.
Psikoterapi Yas Sürecinde Nasıl Yardımcı Olur?
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Kişiyi suçlayan, işe yaramayan düşünceler yerine daha işlevsel düşünceler geliştirmeye odaklanır. Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT): Kayıp duygularını bastırmak yerine kabul etmeyi ve bu duygularla yaşamayı öğretir. Psikodinamik Terapi: Kayıpların geçmişteki ilişki kalıplarıyla bağlantısını analiz eder. EMDR Terapisi: Travmatik yas sürecini hedefleyerek beyin üzerinde yeniden işlemleme sağlayan etkili bir yaklaşımdır.
Unutmayın: Yas Doğaldır ve Yalnız Geçilmesi Gerekmez
Yas süreci kişiden kişiye farklılık gösterir. Bazıları haftalar içinde toparlanırken, bazı bireylerde bu süreç aylar hatta yıllar sürebilir. Sevdiğiniz birini kaybettiyseniz, bu acıyla tek başınıza baş etmeye çalışmak zorunda değilsiniz. Psikolojik destek almak, yasın doğal seyrinde ilerlemesine ve duyguların sağlıklı bir şekilde işlenmesine büyük katkı sağlar.
