Pasif-agresif kişilik bozukluğu, kişinin hissettiği olumsuz duyguları açıkça dile getirmek yerine dolaylı yoldan ifade etmek şekli olarak tanımlanır. Bu davranışı sergileyen kişilerde söyledikleri ve yaptıkları arasında kopukluklar bulunur. Pasif-agresif kişilik bozukluğunun kaynağı genellikle aile, psikolojik, fiziksel ve sosyal faktörler olarak açıklanabilir. Bu bireylerdeki genel yaklaşım sorunun kaynağı olarak devamlı başkalarını suçlamaktır. Psikoterapide kullanılan farklı tedavi yöntemleriyle bu bireye bu durumla baş etmesi öğretilir.
Pasif agresif yani edilgen-saldırgan kişilik bozukluğu, kendine ve başkalarına karşı öfkesini bastırarak, somurtma, küsme, erteleme, verilen işi bitirmeme gibi dolaylı yollardan duygularını ifade etme şeklidir. Bunu yaparken sürekli özür dileme, bahane bulma, başkalarını eleştirme ve inatçılık, üstü örtülü aşağılama gibi davranışlar sergileyebilirler. Davranışları oldukça çelişkilidir. Bir yandan coşkulu bir tavır sergilerken diğer yandan isteksiz ve bıkkın davranabilirler. Araştırmalara göre istekleri ve duyguları arasındaki çelişkinin neden olduğu bu tutum ilişkilerini ve sosyal yaşamlarını olumsuz etkiler. Hayır demek istemesine rağmen hayır diyemeyen kişi bu duygusunu agresif tavır göstererek ortaya koyar. Çözümsüz kaldığında kendini ifade etmek yerine öfkelenir. Öfkesini ise direkt göstermek yerine karşı tarafı rahatsız edecek edilgen davranışlarla göstermeyi dener.
Pasif Agresif Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Pasif agresif kişilik bozukluğu belirtileri arasında somurtkan hal, küsme, inatçılık ve sabırsızlık bulunur. Bazı durumlarda neşeli olarak gözüken bu kişiler çeşitli duygu durumlarına girerler ve bu durum genellikle kısa süreli olur. Bunun yanında canları sıkkın olabilir, eleştirici ve kıskanç yapıdadırlar. Pasif agresif kişilik bozukluğu olan bireylerin davranış şekilleri genellikle aşağıdaki gibidir.
Kendini doğrudan ifade etmekten kaçınırlar. Genellikle dolaylı ve yıkıcı ifadeler kullanırlar.
Verilen görevleri kabul etmemek yerine erteleyerek, yanlış yaparak, bahaneler üreterek karşı koyarlar.
Çok fazla şikâyet ederler.
Fikirlerine ya da yaptıklarına karşı çıkılması durumunda inatçı ve ısrarcı bir tutum sergilerler.
Genellikle suçluluk duygusu yaşarlar ve bu suçluluk duygusunu ifade etmezler, agresif davranışlarla dışa vururlar.
Herhangi bir sorumluluğu yerine getirmek için gerekli motivasyonu yakalayamayabilirler.
Çoğunlukla hayır demekte zorlanırlar. İma ile istediklerini ya da istemediklerini anlatmaya çalışırlar.
Kendini ifade etme konusunda başarılı olmadıkları için iletişim kurmada zorlanırlar.
Gelecek kaygıları fazla olduğu için sürekli olumsuz düşünme eğilimi gösterirler.
Pasif Agresif Davranış Örnekleri Nelerdir?
İş hayatından aile hayatına kadar birçok ilişkide pasif agresif davranışlar sergileyen bireylerle karşılaşmak mümkündür. Hatta normal kabul edilen birçok insan da çatışmadan kaçınma yolu olarak benzer bir davranış sergileyebilir. Eyleme geçmek yerine pasif kalarak öfkesini ya da başka bir sıkıntısını karşı tarafa iletmeyi dener. Bunu yaparken temel davranış saldırmadır. Biraz daha detaylandıracak olursak;
Rahatsız olduğu bir duruma karşı tarafa saygısızlık yaparak tepki verir. Geç kalma da bu davranış biçiminden biridir. Örneğin görüşmeye geç kalarak kişinin kendini değersiz hissetmesini sağlamayı amaçlar.
Görmezden gelme de diğer bir savunma biçimidir.
Sahte nezaket göstermek diğer bir savunma biçimidir. Abartılı nezaket göstererek karşısındakini rahatsız etmeyi amaçlar.
Duygularla ve kişisel özelliklerle dalga geçme diğer bir davranış örneğidir.
Çalışıyorsa e-postaları, çağrıları görmezden gelerek, evde ise partneri ile iletişimi reddederek sessiz bir protesto yürütür.
Karşısındakini yaptığı yorumlarla manipüle ederek kişinin benlik duygusuna zarar vermeyi amaçlar.
Sahte yetersizlik sergileyerek istemediği bir işten kaçmayı dener.
Pasif Agresif Kişilik Bozukluğu Testi
Pasif agresif kişilik bozukluğunu test edebilecek net ve spesifik bir tanı yöntemi yoktur. Tanı için uzman yardımı önerilir. İnsana özgü davranışların üst sınırda yaşanması sosyal hayatlarını olumsuz etkilediğinden psikoterapistler ve psikologlar bireyde aşağıdaki durumları detaylı inceleyerek ancak tanı koyabilirler.
Bireyin kişisel özellikleri
Genel davranışları
Herhangi bir madde bağımlılığının olup olmadığı
Aile öyküsü
İlişkileri
Gelecek hakkındaki fikirleri
Duygularını anlama ve ifade edebilme becerisi
Bulunduğu ortamlarda görevlerini yerine getirip getirmediği
Kaygı ve endişe duyduğu konular
Etrafındaki insanlara davranışları
Evlilikte Pasif Agresif Kişilik Bozukluğu Nasıl Olur?
İkili ilişkiler iki farklı insanın karşılıklı anlayış ve toleransı üzerinden yürür. Bir tarafın pasif agresif belirtileri olan bir tutum sergilemesi diğer taraf için oldukça yorucudur. Bu durumda evliliğinizde karşılaşabileceğiniz davranışlar aşağıdakilerden bazıları ya da tamamı olabilir.
